Szematyzm historyczny ustrojów parafjalnych, autorstwa księdza kanonika Stanisława D. Kozierowskiego dzisiejszej Archidiecezji Gnieźnieńskiej, który wydany został w 1934 roku.
Podkreśloną kursywą dodałem własne uzupełnienie niektórych pojęć, dla łatwiejszego zrozumienia, rozwinąłem też niektóre skróty - pozostała pisownia jest oryginalna.
WINNAGÓRA,
wieś na zachód od Miłosławia, pierwotnie własność książęca składała się z
kilku żrebi (rodzinne gospodarstwo rolne). Najdawniejszy dział to Trzeszczyokowo, posiadłość niegdyś
Trzeszczyoka, w kącie Białego i Czarnego Piątkowa nad Szywrą, W początkach
XIII wieku r. 1202—17 (Op. Lubiń. 4) dał książę Władysław Odonicz
Trzeszczyokowo drogą zamiany klasztorowi Benedyktynów w Lubiniu, po nich
dzierżył tę część r. 1398 (WMS IV. 3 str, 367) zwaną Mnichówką z wyspą
Osiekiem, dzisiejszą Bocianią Górą, biskup poznański, który zlecił tę
posiadłość kasztelanowi zbąskiemu Mścigniewowi z Piątkowa z rodu
Awdańców, władających w Starkowcu, Czarnym Piątkowie i Grójcu, za inny
dział Czarnego Piątkowa Trzeszczyokowo zwano w początku XIV wieku Trzeszczem.
Winnągórę samą darował przed rokiem 1250 (KDW I. 282) książę Bolesław
Pobożny biskupowi poznańskiemu oraz 7 winiarzy, których nazwiska były Daluj,
Nowosiodł, Gorzuch, Woik, Sulisz, Zdzistryj i Świątek. Dalsze
rozszerzenie majętności Winnejgóry nastąpiło w roku 1299 (KDW II. 824), gdy biskup
poznański właścicielowi sołectwa w Winnejgórze. Małostryjowi Karśnie sprzedał
przyległą wioskę, dziś nieznaną, Koszeniec (Kościeniec) i połączył ją z
Winnągórą. Inne żrebia, które się złożyły na dzisiejszą Winnogórę, były
następne: góry Sulejowiec, dzisiejsza Winnica, Karwoziele ku granicy Winnejgóry i
Miłosławia w stronę Maciejewa, Sosnowica las po obu stronach drogi
miłosławskiej, dziś z prawej strony las, z 1ewej strony probostwo, może
pierwotnie nazwa Struki Pałczyńskiej płynącej przez probostwo a dopływu
Osieka, Kobyla Góra przy drodze do Pałczyna na granicy Winnejgóry, Tobołki
między Brzeziem a Czarnym Piątkowem, wreszcie Brzezie i las Postułka,
Prawdopodobnie Benedyktyni lubińscy, w rozmaitych okolicach sąsiedzi
Awdańców, przez nich popierani, mieli tu kaplicę, niewiadomo czy już
wtedy świętemu Michałowi, patronowi Awdańców poświęconą. Roku 1288 (KDW II.
632) był tu dwór biskupa poznańskiego Jana, widocznie musiał też kościół tu się
znajdować. Roku 1305 (1. c. II. 896) biskup pozn. Andrzej założył na nowo
i uposażył kościół parafialny w Winnejgórze, dziesięciny przeznaczył dworskie z 12
wsi, z obojga Budziłowa, Łagiewek, Orajkowic a. Romieniewic, (a.? być może chodzi o skrót słowa "analogicznie", czyli autor wymienia dwie używane wcześniej nazwy dotyczące Rumiejek)
dzisiejszych Rumiejek, z Chudzic, dodał 2 wolne łany w Winnejgórze, określił wsie
mające należeć do parafji, więc Winnagóra, w której jest kościół, Pałczyn, oba
Piątkowa, Trzeszcz dziś nieznane, Chociczę i Ołaczewo, mieszkańcy tych
wsi mieli proboszczowi dziesięcinę dawać osobistą. W XIV w. byli sołtysi
Niemcy i dlatego nazywano wieś Winnogórą Niemiecką, na początku roku 1360 (KDW
III. 1435, 36), biskup poznański Jan sprzedał sołectwo w Winnejgórze Niemieckiej, liczące 4
łany i posiadające karczmę, jatki i kuźnię Piotrowi Gedryczkowiczowi i
Marcinowi Szelkowiczowi. Roku 1510 (LBL f. 30) dziesięcina snopkowa należała się z
dworów w Piątkowie, w Chociczy Górskiego i Dłońskiego i w Pałczynie,
fertony zaś meszne (rodzaj daniny, składanej przez parafian proboszczowi w formie czynszu pieniężnego lub w naturze) płacili kmiecie w obojgu Rumiejkach, Chudzicach, w
obu Piątkowach, w Brzeziu, Chociczy, Ołaczewie i Pałczynie. W XVII wieku
był w Winnejgórze folwark biskupi, wójtostwo i sołectwo. Spis proboszczów w Winnejgórze
rozpoczyna się z Maciejem z rokiem 1406, w XV wieku był tu proboszczem Jan z
Mieszkowa Mieszkowski w latach 1431—40, w latach 1440—46 Mikołaj Wierzbięta z
Poznania, około roku 1479 Maciej z Sierakowa a po nim Jan Sierakowski z
Poznania, przed rokiem 1518 dekretów doktor Jakób z Obornik, po roku 1518
medycyny doktor Piotr z Obornik, przed rokiem 1555 kanonik poznański Jakób
Wedelicki z Obornik, około roku 1558 kanonik poznański Jan Łodzia Powodowski, roku
1782 Ignacy Prandota Trzciński, roku 1795—1809 Stanisław Serokomla
Karoński. Z początku XVI weku pochodzi obraz Matki Bożej Łaskawej, już około roku
1630 we czci u wiernych. Staraniem biskupa Teodora Czartoryskiego i jego
dzierżawcy miecznika poznańskiego Antoniego Boguckiego stanął murowany dom B. (? być może skrót odnosi się do słowa Boży, czyli kościół) roku
1766, który rozbudowano w roku 1912. Chrzcielnica jest granitowa z
rzeźbionem przykryciem z XVII wieku, późnogotycka monstrancja w XVII wieku
odnowiona, najstarszy dzwon pochodzi z r. 1535, Prócz Winnejgóry dzierżył biskup
poznański w parafji (wsie) Brzezie i Ołaczewo, inne wsie były w ręku ziemian.
Patronat jest mieszany, prawo prezenty ma władza duchowna a ciężar
budowlany należy do majętności winnogórskiej w 2/3
kosztów, Z starych nazw wspomnimy Przywitowo, część Pałczyna przy
probostwie, rzekę Żeleźnicę w Brzeziu, nieznane dziś Wiorkowo między
Brzeziem, Chociczą i Rumiejkami.
Co się zaś tyczy:
... nieznane dziś Wiorkowo między Brzeziem, Chociczą i Rumiejkami...
to nie takie to Wio(ó)rkowo nieznane, skoro nazwa zachowała się w pamięci niektórych mieszkańców, którzy dokładnie potrafią wskazać to miejsce - ale to już materiał na inny post.
| Fragment strony ze wspomnianego źródła. |
Co się zaś tyczy:
... nieznane dziś Wiorkowo między Brzeziem, Chociczą i Rumiejkami...
to nie takie to Wio(ó)rkowo nieznane, skoro nazwa zachowała się w pamięci niektórych mieszkańców, którzy dokładnie potrafią wskazać to miejsce - ale to już materiał na inny post.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz
Komentarze publikowane będą po zatwierdzeniu.